Ventilatiesysteem C: hoeveel afzuigpunten?

[Jaspeare]

Ik heb een huis uit 1928 dat ik stap-voor-stap verbouw. Binnenkort is de zolder aan de beurt en dit zou ook het moment zijn om ventilatie aan te pakken.

Huidige Situatie
Op dit moment is er geen centrale mechanische ventilatie. Wel heeft elk vertrek roosters boven de ramen, is er een afzuiger in de keuken en hebben badkamer en toiletten kanalen met natuurlijke trek.

Gemaakte Keuze
Centrale balansventilatie (systeem D) zie ik niet zitten omdat ik het niet mogelijk acht om het huis luchtdicht genoeg te krijgen zonder de vele authentieke elementen te vervangen.

Decentrale balansventilatie met WTW leek me ideaal, totdat ik ging uitrekenen wat dit ging kosten. De units die gelijktijdig afzuigen als inblazen komen al snel op 1500-2000 Euro per vertrek. Met 10 ruimtes wordt dat al snel erg gortig. De goedkopere pulserende units (die een minuut afzuigen en een minuut inblazen door dezelfde pijp) hebben hetzelfde nadeel als centrale balansventilatie: je zuigt al snel valse lucht aan via de kieren (of blaast de warme lucht eruit).

Mechanische afzuiging in combinatie met een warmtepomp voor tapwater en CV leek me daarom de beste optie. In eerste instantie voldoen de huidige raamroosters. Later zou ik dit willen vervangen voor een ventilatie buis door de gevel met filter waarbij die de koude lucht de radiator wordt ingeleid (b.v. Easy-Vent) waardoor de lucht direct opwarmt en het vermogen van de oude radiator omhoog gaat bij lagere CV temperaturen.

Het Dillema
Het eerste wat ik ga doen is nieuwe ventilatiebuizen leggen en omdat de zoldervloer voorlopig nog open kan maar na de zolderverbouwing niet meer, moet ik een knoop doorhakken over hoe uitgebreid ik dit ga doen.

Optie 1
Ik voor een klassieke opzet gaan met alleen afzuiging in de badkamer, toiletten en keuken. Voordelen: simpel te implementeren, goedkoop en geen risico op geluidshinder in slaap of woonkamer. Nadelen: eventuele CO2/vocht regeling kan alleen voor het hele huis, inregelen debiet per kamer is lastig en deze worden al snel verstoord als deuren open staan.

Optie 2
Het alternatief zou afzuiging in elke ruimte zijn. Op de simpele manier zou dit nog steeds allemaal op een buis uitkomen. Je lost wel eventuele onbalans en onwenselijke tochtstromen op als het goed wordt ingeregeld, maar je kunt niet per kamer op basis van metingen regelen. Ook wordt het buizennetwerk al snel duur (denk zo'n 750 Euro meer dan optie 3 inclusief afwerking en verstelbare roosters) en is het een flinke verbouwing (eigen uren, dus niet mee-begroot).

Optie 3
Als potentieel beste systeem kom je vervolgens uit op een demand-flow achtig systeem met kleppen voor die elke ruimte regelen. Dit systeem vind ik echter zeer duur (kost al snel 2000 Euro meer dan optie 2) en lees hier en daar wat commentaar dat het allemaal nog niet zo perfect werkt.

Welke optie zouden jullie adviseren?

 

[CV__]

Gewoon systeem D. Alsof die twee buizen voor het inblazen het probleem zijn..

Absoluut wel afzuigen in slaapkamers (of inblazen). Ventilatie in slaapkamers alleen op basis van raampje open werkt voor geen meter. Ik sliep altijd met het raam vol open, maar het werd er altijd duf. Nu afzuiging en veel beter slapen..

 

[Jaspeare]

@CV___

Bedankt voor je antwoord. Om het goed te begrijpen: stel je dat mechanische afzuiging in toilet/badkamer niet goed werkt om de lucht in je slaapkamer goed te verversen (via luchtroosters)?

De extra paar buizen voor inblazen zie ik niet zozeer als een probleem om voor systeem D te gaan. Mijn huidige reden om dit niet te doen is omdat ik denk dat ik het huis niet voldoende luchtdicht krijg (met behoud van alle huidige kozijnen en buitendeuren) om systeem D goed te laten werken en dus valse koude lucht ga aanzuigen in enkele kamers en op andere kamers weer warme lucht uit de kieren blaas. De WTW efficiëntie zou daarmee flink afnemen.
Daarnaast speelt in mijn achterhoofd nog mee dat ik denk dat systeem C met ventilatiewarmtepomp qua energie wel eens beter uit zou kunnen komen zolang we niet al te strenge winters hebben. Als ik het goed begreep hebben de meeste ventilatiewarmtepompen een uitstroomtemperatuur van ongeveer 7 graden (bij 20 graden binnentemperatuur). Als de buitentemperatuur dus boven de 7 graden is, stijgt je rendement boven de 100% waar deze bij een WTW op 80%-90% blijft steken.

 

[CV__]

Volgens mij moet je je nog even wat gaan verdiepen in warmtepompen... want je redenering zit er nogal naast. Bij normaal gebruik heb je bij een warmtepomp voor verwarming altijd een rendement van ver boven de 100%. 400% is ook niet ongebruikelijk. Maar dat moet je zien als 1 kWh uit het stopcontact en 3 kWh uit de lucht. Het percentage wat bij een WTW gegeven wordt is een andere eenheid lol. Dat zegt louter hoeveel er wordt teruggewonnen ten opzichte van wat kan tov de buitentemperatuur.

Een WTW is veruit de meest efficiënte manier om de warmte terug te winnen. Denk ook aan de steeds hetere zomers; dan win je de koelte terug die je anders verliest. Zomers 's nachts zet je dan de bypass open en om verder af te koelen.

Om nog maar te zwijgen van wat zo'n ding kost...

Een warmtepompboiler in je afzuigkanaal is nog wel interessant. Maar bij nieuwe aanleg; gewoon systeem D. Pollenfilter er voor; prachtig.

 

[Jaspeare]

Wellicht heb ik het wat onduidelijk verwoord, maar ik denk dat ik wel op dit vlak wel redelijk begrip heb van hoe het werkt.
Een ventilatiewarmtepomp gebruikt de binnenlucht als bron en niet de buitenlucht (hoewel er nu ook varianten zijn waarin binnen en buitenlucht gemixt worden). De rendementen zijn inderdaad zo'n 400% tot 500%, maar wel t.o.v. de binnenlucht. Omdat je ook weer koude lucht aanzuigt zakt het totale systeemrendement echter in. Als de uitstromende lucht van de ventilatiewarmtepomp boven de buitentemperatuur stijgt, dan is je systeemrendement per definitie onder de 100%. Als de uitstroom kouder is dan buiten en het verschil in energie van uitstromende lucht en buitenlucht groter wordt dan opgenomen elektrische energie van de ventilatiepomp wordt je totale systeem rendement hoger dan 100%. In dat geval win je energetisch van een WTW-D systeem, waar het systeem rendement zo'n 80%-85% zal zijn (dat is de combinatie van het rendement van warmteterugwinning en het elektrische verbruik van de unit). Aangezien huidige ventilatiewarmtepompen een uitstroomtemperatuur hebben van zo'n 5 graden, verwacht ik dat rond die temperatuur ook ergens het break-even point ligt qua totaal systeem rendement van warmtepomp vs WTW-D. Wordt het kouder, dan wint WTW-D. Wordt het warmer, dan wint de ventilatiewarmtepomp. Welk over een geheel jaar wint hangt af van het temperatuurverloop, maar ik verwacht dat de ventilatiewarmtepomp overall wint. Of dit ook financieel het geval is, is nog lastiger te bepalen omdat aanschaf en onderhoud van de ventilatiewarmtepomp duurder zal zijn.

 

[IJkenhout]

Als je de mogelijkheid hebt balansventilatie te plaatsen doe het dan. Kierdichting is bij elk huis mogelijk. Ook met authentieke details.

De basis voor elk ventilatiesysteem is een berekening. Maak deze eerst. Die bevat aanvoer, overstroom en afvoer. Inregelen per vertrek is zowel met C als D mogelijk. Open deuren maken niet uit. In de keuken blijft een afzuigkap rechtstreeks naar buiten verstandig.

Aansturen via CO2 meting is het best voor een gezond binnenklimaat. Er zijn allerlei systemen via een plenum om het per kamer in te regelen, maar dat is lang niet altijd nodig.

Nog beter is een plan maken voor je hele huis. Zeker als je een wtw wilt gebruiken om warm water te maken. Als je niet je hele huis door laat regelen, weet je nooit of het wel een verstandige keus is.

 

[Rola]

In de keuken blijft een afzuigkap rechtstreeks naar buiten verstandig.
.

Samen met balansventilatie gaat dit niet werken. Wat je afzuigt aan lucht, moet ergens vandaan komen. Het komt regelmatig voor dat mensen klagen over de wc lucht in de keuken. Oorzaak een losse afzuigkap, rechtstreeks naar buiten zonder toevoer te regelen. Een klepraampje wordt niet open gezet want dat tocht.

 

[Jaspeare]

Bedankt voor alle antwoorden! Ik neig er nu toch naar om in elk vertrek in ieder geval af te zuigen. CO2/vocht regeling komt er sowieso, maar ik moet nog even kijken wat het financieel en qua ruimte (extra unit) kost om dit per vertrek te regelen. Balansventilatie met centrale aanvoer in de hal of in ieder vertrek is dan het volgende waar ik een knoop over door moet hakken.
Is er ooit een goed vergelijk geweest tussen een systeem D met WTW en een systeem C met ventilatiewarmtepomp, het liefst met technische onderbouwing? Of durft iemand hier een mening over geven waarom het een beter dan het ander zou zijn met de belangrijkste argumenten?

 

[CV__]

Systeem D altijd beter. Je wint daarmee met nihiel energieverbruik 90% terug. Om hetzelfde terug te winnen met een WP heb je een hoger systeemverbruik. Tenzij je een uiterst goed geïsoleerd huis hebt is de verliespost van vloeren, ramen en muren groter dan die van ventilatie, dus kom je daarmee toch niet uit als totaal verwarming. Als je vervolgens nog een buitenunit nodig hebt gaan je systeemkosten helemaal door het plafond. Dan ben je veel beter af met systeem D en daarnaast een losse WP.

En je hebt uiteraard nog meer voordelen van systeem D; inlaatfilter, geluidsdemping.

Als je eenmaal opgezadeld zit met een huis met systeem C in de betonnen vloeren gestort.. tja . Dan is het leuk om iets te doen met de restwarmte met bijv. een warmtepompboiler in het uitgaande kanaal. Maar bij nieuwe aanleg; systeem D.

 

[IJkenhout]

Bedankt voor alle antwoorden! Ik neig er nu toch naar om in elk vertrek in ieder geval af te zuigen. ... Balansventilatie met centrale aanvoer in de hal of in ieder vertrek

Nog even iets meer erin verdiepen. Dit klopt niet allemaal.
Leesvoer en kijk in het bouwbesluit voor waar de lucht vandaan moet komen en naar toe moet.

Een ventilatiewarmtepomp is gewoon een systeem C. Met bijbehorende nadelen zoals een ongefilterde koude luchtstroom rechtstreeks van buiten.

Een ventilatiewarmtepomp bekijk je niet als los apparaat, maar in het geheel met alle installatie in huis (warmte/warm water). Maak dan eerst een totaalplan.

 

[Jaspeare]

@Ijkenhout

Interessante brochure!
Uiteraard ga ik eerst de isolatie zoveel mogelijk op orde brengen voordat ik de ventilatie ook energiezuinig maak. Ik heb alleen de overwegingen naar voren moeten trekken omdat ik de zolder komend jaar ga renoveren en nu dus de tijd is om buizen tussen balken te leggen.

Na al het lezen en adviezen denk ik inderdaad dat een systeem D + WTW een betere keuze is dan systeem C + ventilatiewarmtepomp. Uiteraard heeft de keuze ook gevolgen voor de keuze voor aanvoer en afvoer. Hierbij zie ik twee varianten: afzuigen in alle ruimtes en centrale aanvoer (quality flow) of doorstroomventilatie met afvoer in vuile/natte ruimtes en aanvoer in alle andere gebruiksruimtes die niet kunnen worden opgenomen in een bestaande luchtstroom.
Bij doorstroomventilatie in mijn geval: 4 slaapkamers & voorkamer van de woonkamer voor aanvoer en 2 toiletten, badkamer & keuken voor de afvoer.
Voor quality flow dus afvoer in alle bovengenoemde ruimtes en aanvoer in de hal/trapgat.
Quality flow is duurder (met name de plenum met kleppen), maar levert me CO2/vocht geregelde ventilatie per vertrek en heeft maar 1 korte aanvoer die ik eventueel ook zelf elk jaar kan schoonmaken (uiteraard de afvoeren dan ook nog elke vier jaar). Doorstroomventilatie is goedkoper, maar regelt hooguit het totale debiet op slechts enkele metingen.
Zoals ik het nu zie hebben beide systemen voor en nadelen, dus als er iemand is met ervaring en inzicht in deze keuze dan verneem ik dat graag,

 

[IJkenhout]

De term Quality flow hoor ik voor het eerst. Dit systeem hoe je het beschrijft is in NL niet toegestaan. Aanvoerlucht hoort rechtstreeks van buiten te komen (of 50%, zie art. 3.34 Bouwbesluit).

Die andere is beter. Maak eerst een ventilatieberekening, dan weet je of je uitkomt met de geplande toe- en afvoeren. Vaak komt er in de keuken een extra afvoer.

Ik verwacht dat een meting per ruimte weinig voordelen biedt ten opzichte van een centrale meting van CO2 en vochtigheid.

Het is zeker wel gebruikelijk (en verstandig) om bij wtw in de keuken de afzuigkap naar buiten te doen. Terechte opmerking dat er dan wel voldoende aanvoer moet zijn. Tijdelijk een raampje open kan slim zijn. Ik zal in nieuwbouw eens opletten of hier wel rekening mee gehouden wordt.

 

[Jaspeare]

@IJKENHOUT

Quality flow is een merknaam van Itho. Als er een technische naam voor bestaat zou ik die graag willen gebruiken, maar ik heb nog geen andere fabrikanten gevonden die eenzelfde systeem voorstellen. Het blijft gewoon een systeem D + WTW, dus het gaat slechts over de locatie van af en aanvoerpunten. In deze variant komt alle aanvoerlucht wel degelijk van buiten en wordt (via de warmtewisselaar) op een of twee centrale punten in huis afgegeven (die in verbinding staan met alle gebruiksruimtes. Het grote verschil is dus dat er in elke gebruiksruimte wordt afgezogen (dus zowel slaapkamer als badkamer). Het veronderstelde voordeel is dat je per gebruiksruimte het debiet kan regelen op basis van metingen. Je totale debiet kan dan omlaag en theoretisch pak je de CO2/vocht bron het meest effectief aan. Nadelen: aparte buizen tot aan het plenum en veel dure (en mogelijk onderhoudsgevoelige) kleppen: m.a.w. hoge kosten. Daarnaast lees ik hier en daar wat klachten over het systeem betreffende afwijkende CO2 metingen (of beperkte respons hierop), de beperkte maximum debieten per kanaal en het geluid (op basis van de standaard geadviseerd kanaaldiameter van 80mm). Aan de andere kanten zijn er ook veel mensen tevreden en zijn van ander systemen niet zo nadrukkelijk meningen te vinden. Vandaar dat ik graag inzichten verneem met mensen die nog dieper in de materie zitten of nog beter: ervaring hebben met beide varianten.
Mocht ik geen duidelijker beeld krijgen dan ga ik voor de klassieke variant, wat me goedkoper en minder risicovol lijkt. De benodigde (maximum) debieten per ruimte heb ik al uitgerekend.

In beide gevallen ga ik voor een aparte afzuigkap en wil ik proberen om automatisch het keukenraampje te laten openen als de afzuigkap aan gaat. Ik las ook ergens over een aparte WTW unit voor de afzuigkap (met dus ook een aanvoer van buiten die opgewarmd wordt met de afgezogen lucht) , maar vooralsnog lijkt me dat de investering niet waard voor de halve uurtje koken per dag.

 

[IJkenhout]

Correctie op mijn eerder bericht: In nieuwbouw is qualityflow niet toegestaan. Zoals gezegd moet minimaal 50% van de aanvoerlucht rechtstreeks van buiten komen. Dus niet via de hal. Voor bestaande bouw bestaat deze regel niet.

Ik heb het filmpje bekeken en begrijp het nu beter. Het is in sommige gevallen een uitstekende oplossing.

Zo'n los plenum zie ik in nieuwbouw bijna nooit. Ik denk dat de voordelen beperkt zijn.