VRom website:
1. Wat is radon?
Radon is een radioactief edelgas dat vrijkomt uit bouwmaterialen en uit de bodem. Je kunt radon niet zien, ruiken of proeven (maar wel meten met speciale apparatuur). Het gas is van nature aanwezig in de buitenlucht. In woningen (en vooral kruipruimtes) kan radon zich in de lucht ophopen, waardoor de concentratie hier hoger is dan buiten. Door goed te ventileren daalt de radonconcentratie.
Radon ontstaat uit radium, dat is een radioactief metaal dat van nature in de aardkorst aanwezig is. Het zit bijvoorbeeld in klei- en zandgrond, gesteenten etc. en dus ook in bouwmateriaal dat hieruit gemaakt wordt. Radioactieve stoffen veranderen in andere stoffen. Dit proces verloopt spontaan en heet radioactief verval. Door het radioactieve verval van radium ontstaat radon.
2. Waar komt radon het meest voor?
Door het radioactieve verval van radium ontstaat radon in de bodem. De radonconcentratie is daarom het hoogst in de bodem. In kruipruimtes is de concentratie lager dan in de bodem. In woningen is de radonconcentratie nog weer lager. De laagste concentratie vinden we in de buitenlucht, omdat radon daar wegwaait.
3. Hoe komt radon in de woning?
Het radon dat uit de bodem opstijgt, dringt via minuscule kieren en gaten in de vloer de woning binnen. Het radon dat uit bouwmaterialen ontstaat, komt rechtstreeks in de woning terecht. In tegenstelling tot een groot aantal regio's in het buitenland is in Nederland de bijdrage van de bodem aan de radonconcentratie in de woning beperkt (voor nieuwbouwwoningen gemiddeld 15 procent). Bouwmaterialen vormen in Nederland de belangrijkste bron van straling in de woning (70 procent). De overige 15 procent komt uit de buitenlucht.
4. Zit radon ook in ons huis?
Radon zit in elk huis. In Nederland worden concentraties aangetroffen die variëren tussen 5 en 400 Becquerel per kubieke meter lucht (Becqerel is een maat voor de radioactiviteit van een stof). De radonconcentratie in huis hangt af van zeer veel factoren zoals bodemsoort, bouwmaterialen, bewonersgedrag, aard van de woning en wijze van ventileren. De radonconcentraties in woningen in Nederland zijn ten opzichte van de ons omringende landen relatief laag, gemiddeld 23 Becquerel per kubieke meter. In Europees verband geldt de aanbeveling om bij nieuwbouw radonconcentraties hoger dan 200 Becquerel per kubieke meter te voorkomen. Verder wordt aanbevolen om in bestaande woningen concentraties van meer dan 400 Becquerel per kubieke meter te saneren. Dergelijke concentraties komen in Nederland heel weinig voor.
5. Komt radon meer voor in nieuwbouwwoningen?
Ja. De gemiddelde radonconcentratie in nieuwbouwwoningen is in twintig jaar, sinds de jaren 70, met 50 procent toegenomen. De toename van de radonconcentratie binnenshuis wordt veroorzaakt doordat meer radon vrijkomt uit de huidige bouwmaterialen en doordat nieuwbouwwoningen steeds beter worden geïsoleerd. Hierdoor wordt de lucht in woningen minder vaak ververst.
6. Waarom is radon gevaarlijk?
Radon gaat met geen enkel ander materiaal een chemische verbinding aan. Het inademen brengt dan ook nauwelijks risico's met zich mee. Het gas wordt direct weer uitgeademd. Radon is echter radioactief: het valt uiteen in andere (radioactieve) stoffen. Die stoffen hechten zich aan rondzwevende stofdeeltjes, die weer worden ingeademd. Als deze stofdeeltjes zich op longweefsel vastzetten, kan dit weefsel door de afgegeven straling worden beschadigd. Op deze manier kan op den duur longkanker ontstaan.
7. Hoe gevaarlijk is radon?
Volgens de Gezondheidsraad leidt blootstelling aan radon binnenshuis in Nederland tot naar schatting 100 tot 1200 extra gevallen van longkanker. Als meest waarschijnlijke schatting geeft de Gezondheidsraad 800 extra gevallen van longkanker. Hoe groot de kans op longkanker is, hangt af van de tijd die iemand aan radon wordt blootgesteld en de concentratie waaraan iemand is blootgesteld. De gemiddelde kans per jaar voor een Nederlander om te overlijden aan radon is 1 op 20.000. Daarmee ligt het gezondheidsrisico boven het zogeheten Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR). Voor kankerverwekkende stoffen betekent deze MTR dat blootstelling aan een bepaalde stof hooguit 1 extra sterfgeval per jaar per miljoen blootgestelde inwoners mag veroorzaken. Aan radon wordt iedereen blootgesteld. In het geval van radon is het risico dus 800 per 16 miljoen ofwel 50 sterfgevallen per miljoen mensen per jaar.
8. Is het verantwoord om me in de kruipruimte van mijn huis te begeven?
De radonconcentratie in de kruipruimte is doorgaans aanzienlijk hoger dan in het huis. Verblijf in de kruipruimte levert echter geen acuut gevaar op. Wel is het aan te bevelen het verblijf in de kruipruimte zo kort mogelijk te houden.
9. Kan ik mijn voedsel nog in de kelder bewaren?
De effecten van radon ontstaan door inademing van het gas. Het bewaren van voedsel in de kelder heeft in dit opzicht geen effect.
10. Ik heb een slaapkamer op de benedenverdieping. Is het verstandig om naar boven te verhuizen?
Uit onderzoek is gebleken dat de radonconcentraties niet altijd per etage verschillen. Hierover kunnen dus geen algemeen geldende adviezen worden gegeven.
11. Wat kan ik zelf doen tegen risico's van radon?
U kunt het best uw huis goed ventileren. Dit bereikt u door de ventilatieroosters goed te benutten en bijvoorbeeld bij het koken en douchen extra te ventileren. U moet de woning dus niet helemaal dichtisoleren. Op die manier voorkomt u bovendien vochtproblemen en ophoping van stof, kooldioxide en allergenen (zie dossier Vocht en ventilatie). Verder blijkt uit onderzoek dat radon met name extra risico's oplevert in combinatie met roken. Niet roken kan dus ook bijdragen in vermindering van de risico's.
12. Wat wil de rijksoverheid?
Het beleid van de overheid richt zich op het doorbreken van de sinds 1970 stijgende trend van straling in nieuwbouwwoningen (standstil). Het bedrijfsleven heeft zich bij monde van werkgeversorganisatie VNO-NCW bij dit doel aangesloten. Om dit doel te realiseren zijn in juli 2004 tussen VROM en VNO-NCW harde afspraken gemaakt over de stralingsemissie van de bouwmaterialen. Zo heeft de bouwsector beloofd ervoor te zullen zorgen dat de uitstoot van radongas uit bouwmaterialen in de toekomst niet (meer) zal stijgen. Verder is een monitoringprogramma toegezegd, dat loopt tot het jaar 2015. VROM blijft daarnaast de radonconcentraties in nieuwbouwwoningen monitoren en ook zal meer voorlichting worden gegeven over het belang van goede ventilatie in woningen. In dat verband start op 15 oktober 2004 een Postbus 51-campagne.
Onderzoek naar radon
1.Waarom het onderzoek naar radonstraling in huizen?
VROM wil weten of de afspraken die in 2004 gemaakt zijn met de VNO-NCW namens de bouwsector over het terugdringen van radonniveaus nagekomen worden. Uit de jongste cijfers blijkt dat de radonstraling in woningen die gebouwd zijn tussen 1994 en 2003 in die tien jaar niet is gestegen. De afspraken tussen het ministerie en het bedrijfsleven blijken dus zinvol.
2.Hoeveel woningen zijn gemeten?
In zon driehonderd huizen in heel Nederland zijn meetbekers geplaatst. Van Groningen tot Eindhoven en van Enschede tot Den Haag. De selectie van woningen is gebaseerd op informatie van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS). Het CBS maakte een keuze van woningen uit de periode 1994-2003 met een representatieve verdeling van huur / koop en één- / meergezinswoningen.
3.Wanneer is wat onderzocht?
VROM heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) opdracht gegevens op verschillende momenten metingen te verrichten in huizen uit verschillende bouwperiodes. In huizen die tussen 1984 en 1993 zijn gebouwd werd in 1995 en 96 metingen verricht in 1500 woningen. In 2006 werd gemeten in 300 woningen die tussen 1994 en 2003 zijn gebouwd.
De radonconcentratie wordt gemeten met een zogenaamde radonmeetbeker. Die bestaat uit een plastic doosje met daarin een folie waarin radon sporen achterlaat. Het aantal sporen is een maat voor de radonconcentratie. Het bekertje moet een jaar lang in de ruimte liggen omdat de radonconcentratie varieert als gevolg van ventilatiestromen, temperatuur en de seizoenen.
4.Wat is thoron?
Thoron wordt ook wel snelle radon genoemd. Het heeft een halveringstijd van 55 seconden. De meeste thoron in een woning bevindt zich bij muren, vloeren en plafonds en zal bij weinig ventilatie enkele centimeters van het opervlak snel in concentratie toenemen.
5.Is thoron ook gemeten?
De radonconcentraties blijken in de laatste meting lager te liggen dan die uit 1996. Het vermoeden bestaat dat een verschil in meetberkers dit veroorzaakt. Mogelijk is ook dat in de meting uit 1996 wel thoron is meegenomen en in de laatste meting niet. Als dit zo is dan levert thoron een grotere bijdrage aan stralingsniveaus dan tot nog toe is aangenomen. Vooralsnog kunnen geen definitieve conclusies worden getrokken over gezondsheidsrisicos omdat de manier van meten verschilt.
