Je weet niet wat het is, dan kan je beter een foto plaatsen.
Normaal gesproken ligt zo'n dak los. Op die platen wordt een laag asfalt papier uitgerold en de volgende lagen werden met vloeibare mastiek aangebracht een laag zand en dan het grind erop.
Grind lossteken, bij elkaar vegen en in puin zakken. De schep onder de mastiek, openbreken en in handelbare stukken van het dak.
Waar je het laat is volgens mij bij de lokale milieustraat.
In de Arbocatalogus worden de vier belangrijkste risico’s van de dakdekker gesignaleerd: fysieke belasting, onveiligheid (o.a. valgevaar), gevaarlijke stoffen en het klimaat. In dit artikel een nadere beschouwing van de gevaarlijke stoffen en hoe hiermee om te gaan.
SBD (Stichting Bedrijfstakregelingen Dakbedekkingsbranche) bracht onlangs de brochure Bijdehand op het dak uit, een overzichtelijk boekje naar aanleiding van het verschijnen van de Arbocatalogus Platte Daken. Hierin werd ook aandacht gevraagd voor de problematiek van gevaarlijke stoffen waarbij voorkomen moet worden dat de dakdekker ze inademt of ermee in contact komt. Met name de arbeidsomstandigheden tijdens het verwijderen van de oude, teerhoudende mastiek dakbedekkingen vragen speciale aandacht.
Vooral bij het verwijderen van een bestaande dakopbouw komen dikwijls stoffen vrij die schadelijk zijn voor de gezondheid. Het gaat hierbij om kwartsstoffen die vrijkomen bij het verwijderen van de grind ballastlaag, het spuiten van leislag en het boren/slijpen van steenachtige materialen. Ook voor het verwijderen van isolatiematerialen geldt dat voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen om problemen met de luchtwegen en irritatie of ontstekingen aan de huid te voorkomen.
Relatief onbekend is dat bij de verwijdering van oude mastiekbedekkingen het risico van blootstelling aan Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK) bestaat. Dit is teerhoudende stof of teerhoudende damp. PAK staat op de lijst van kankerverwekkende stoffen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid; daarom gelden voor werkzaamheden waarbij deze stoffen kunnen vrijkomen strikte regels.
Teerhoudende dakbedekkingen
Met name bij het slopen van teerhoudende dakbedekkingen komt PAK vrij. Deze stof mag niet worden ingeademd of met de huid in contact komen. Arbouw adviseert bij het frezen van teerhoudend asfalt een grenswaarde aan de blootstelling aan te houden van 300 nanogram/m³ (uitgedrukt in de hoeveelheid benzo(a)pyreen als maat voor de totale groep van PAK). Deze grenswaarde kan ook worden gehanteerd bij het slopen van teerhoudende dakbedekking en mag nooit worden overschreden. De streefwaarde, echter, ligt met 3 nanogram/m³ veel lager. In ieder geval overschrijden de concentraties PAK die vrijkomen bij het verwijderen van teerhoudende dakbedekkingen de grenswaarde met een factor 20 tot 40: maatregelen zijn dus hoe dan ook noodzakelijk. Bij de werkgever rust de verplichting deze maatregelen te nemen en zijn personeel te instrueren.
Volgens de arbeidshygiënische strategie voor het omgaan met schadelijke stoffen geldt dat men begint met het probleem bij de bron aan te pakken. Bij verwijdering van bijvoorbeeld asbest betekent dit dat een hiertoe gespecialiseerd bedrijf ingeschakeld wordt. Het betekent voor de nieuwbouw gebruik van materialen die geen schadelijke stoffen bevatten.
Bij sloop van de bestaande dakbedekking moet door een risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) worden vastgesteld of teer aanwezig is. Zo ja, dan dient te worden vastgesteld of er werkzaamheden plaatsvinden waarbij PAK vrij kunnen komen. Dit is het geval bij mechanische bewerking en/of verhitting. In deze gevallen moet een plan van aanpak worden opgesteld waarbij rekening wordt gehouden met de voorschriften die gelden voor het werken met kankerverwekkende stoffen, zoals beschreven in de Arbocatalogus Platte Daken.
Maatregelen
Hoe nu met deze materie om te gaan? Allereerst moet al in de fase van de prijsvorming het eventuele risico onderkend worden. Het offrerende bedrijf behoort dus te worden geïnformeerd over de aanwezigheid van teerhoudende materialen. Naast mastieken dakbedekkingen moeten hierbij ook bijvoorbeeld teergeïmpregneerde kurkisolatieplaten worden meegenomen. Zowel de opdrachtgever als het offrerende bedrijf hebben hiertoe een inspanningsverplichting. Dit betekent dat het offrerende bedrijf de eventuele maatregelen in de offerte opneemt, en de opdrachtgever er rekening mee houdt dat deze maatregelen in voorkomende gevallen noodzakelijk zijn.
Indien inderdaad teerhoudende materialen op het werk aanwezig zijn, is het van belang dat een deskundige in kaart brengt hoe groot het risico van deze materialen is. Op basis van deze analyse worden vervolgens de maatregelen bepaald en de te volgen werkwijze. Er dient dus op basis van de risicoanalyse een sloopplan te worden opgesteld, waarin alle directe en indirecte werkzaamheden zijn opgenomen – inclusief het tijdelijk opslaan en afvoeren van materialen. Ook moet het werk worden geregistreerd in het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Hierin dienen adres, uitvoeringsperiode, aantal medewerkers, aard en tijdsduur van de werkzaamheden te worden vermeld.
Zodra duidelijk is dat de hoeveelheid PAK de grenswaarden overstijgt, en dat is bij het verwijderen van de dakbedekking altijd het geval, zullen de personen die in contact kunnen komen met teerhoudend materiaal of vrijkomend stof beschermende kleding moeten dragen in de vorm van stofdichte wegwerpoveralls. Ze moeten tevens bij kortdurende werkzaamheden een masker met aangedreven gefilterde lucht dragen (type TM3P), en bij sloopwerkzaamheden een helm of kap met aangedreven gefilterde lucht (type TH3P). Tijdens het omkleden moet worden voorkomen dat de normale kleding met teerhoudende stof wordt verontreinigd.
Het hierboven beschreven risico en de te volgen maatregelen zijn opgenomen in het A-blad en de Arbocatalogus Platte Daken, evenals in het Arbo werkboek inzake planmatig onderhoud voor de woningcorporaties. De oplossing van het werken met gevaarlijke stoffen wordt volgens SBD echter nog onvoldoende opgepakt zowel door opdrachtgevers als werkgevers en werknemers in de dakbedekkingbranche. Het is zaak dit risico serieus te nemen en de nodige maatregelen te treffen om de gezondheid van de dakdekkers verder te beschermen. Intussen wordt dit najaar door SBD nagegaan of op basis van nieuwe inzichten en technieken procedures in het A-blad kunnen worden vernieuwd/verbeterd .
