Materialen
Voor het bleken van hout heeft men twee basischemicaliën nodig: waterstofperoxide (30% - 35%) en ammoniak (30% - 35%). Waterstofperoxide of H2O2 kan gemakkelijk een zuurstofatoom afstaan en heeft daardoor een sterk oxiderende werking. Het wordt daarom niet alleen gebruikt voor het bleken van hout maar ook voor het bleken van textiel, olie, vet, papier en haar.
enkele tips voor een Veilig
gebruik van chemicaliEn
De middelen voor het bleken zijn oplossingen van agressieve chemicaliën, en worden aangemaakt en bewaard in glazen flessen of potten. Deze chemicaliën moeten aangebracht worden met een kunststof kwast zonder metalen huls of andere ijzerhoudende bestanddelen, want eventuele vrijgekomen ijzerdeeltjes kunnen kleurreacties veroorzaken in het hout. Voor een korte periode kan er ook gebruik gemaakt worden van een lap stof die rond een stok is gewikkeld, maar door de reactie zal de temperatuur in de dot na enige tijd sterk stijgen. Die reactie kan wel gestopt worden door de kwast onder te dompelen in koud water.
Na de behandeling moeten de chemicaliën zo goed mogelijk uitgespoeld worden met schoon water.
De chemicaliën mogen niet in contact komen met de huid want deze producten kunnen brandwonden veroorzaken. Daarom is het aangeraden om aangepaste kleding te dragen, samen met een bril en rubber of plastiek handschoenen.
Verder moet men ten allen tijde vermijden om chemicaliën of ammoniakdampen in te ademen. Een goede ventilatie van de ruimte waarin gewerkt wordt is in dat opzicht essentieel.
Als de vloeistof toch in contact komt met huid, ogen of haren, dan moet men onmiddellijk spoelen met veel water, en als er iemand tekenen van vergiftiging vertoont, moet deze persoon meteen in de frisse lucht gebracht worden. Omwille van de grote risico's die dergelijke producten met zich meebrengen, moet de fabrikant of leverancier verplicht een veiligheidsfiche meeleveren waarop de risico's van de producten duidelijk vermeld worden.
Werkwijze
Bijna alle houtsoorten kunnen met waterstofperoxide oppervlakkig gebleekt worden, en met waterstofperoxide kunnen ook bepaalde oude beitskleuren verwijderd worden. Dat geldt echter alleen voor oude beitsen met bitumenkleuren, want oude beitskleuren met kleurechte pigmenten zullen niet kunnen verwijderd worden met waterstofperoxide. Het beste resultaat bereikt men als het hout direct na de bewerking behandeld wordt. Vocht en andere vlekken op het hout kunnen aanleiding geven tot een ongelijke bleekwerking.
Bij de meeste houtsoorten wordt het aanbevolen om waterstofperoxide te gebruiken in een geconcentreerde vorm, bijvoorbeeld aan 30%. Maar er zijn wel bepaalde houtsoorten zoals eik die beter gebleekt worden met een verdunde oplossing. Om een betere en snellere reactie te verkrijgen kan de waterstofperoxide gebruikt worden samen met ammoniak. Met ammoniak gaat de bleking veel dieper en kunnen ook verkleuringen veroorzaakt door stapellatten of ongelijke uv-straling weggewerkt worden. Ook blauwschimmel kan in sommige gevallen door bleking weggewerkt worden, maar dat hangt vooral af van de graad van de schimmel. Maar als het hout verkleurd is door de inwerking van ijzer op looizuurhoudende houtsoorten zoals (nat) eiken of (nat) tamme kastanjehout, moeten er andere methodes gebruikt worden. Het wordt ten stelligste aangeraden om de bleking eerst uit te testen op een onzichtbaar plekje of een proefplankje, zodat het resultaat op voorhand beoordeeld kan worden.
Methodes
Bleken van kleine voorwerpen
Om kleine voorwerpen met de hand te bleken, kan er in een glazen pot aan de waterstofperoxide (30%) 3 tot 10% ammoniak toegevoegd worden (35%). Op dat moment zal het mengsel beginnen te schuimen, wat aangeeft dat het mengsel zijn werking verliest. Daarom moet het schuimende mengsel zo snel mogelijk ruim aangebracht worden op het hout. Maar omdat het mengsel zo snel zijn werking verliest, is deze methode minder goed geschikt voor grote werkstukken.
Bleken van grote voorwerpen
Voor grote oppervlakken wordt een andere methode gebruikt: de oppervlakken worden ruim met waterstofperoxide (30%) bestreken, en direct daarna met ammoniak (30%) (1:1 met water verdund) licht nagestreken. Omdat de waterstofperoxide pas op het oppervlak in aanraking komt met de ammoniak, resulteert deze methode in de meest gelijkmatige en best mogelijke bleekwerking. De concentratie van de ammoniak die gebruikt wordt hangt af van de snelheid waarmee men wil bleken. Onverdunde ammoniak versnelt de reactie en bleekt erg sterk, hoe meer de ammoniak wordt verdund, hoe zwakker de blekende werking wordt. De reactie die het hout bleekt duurt bij kamertemperatuur ongeveer 12 uur. Als het hout verder bewerkt moet worden, is het beter om 24 uur te wachten, of om het hout na 8 uur zeer zorgvuldig te wassen met schoon water en de uitgereageerde resten te verwijderen. Bij een hogere temperatuur kunnen de bleektijd en de droogtijd aanzienlijk verkort worden. Als het hout nog niet licht genoeg is nadat het één keer gebleekt is, kan het nog een keer gebleekt worden. Het is wel opletten met houtsoorten die veel looistof bevatten, zoals eik en tamme kastanje, want deze houtsoorten kunnen niet worden behandeld met alleen maar ammoniak, want dat zou deze houtsoorten net donkerder maken. Met ammoniak opgelost in waterstofperoxide kunnen deze looistofrijke houtsoorten wel gebleekt worden. Verder vragen ook harsrijke houtsoorten een speciale behandeling, want om het bleken goed te laten verlopen moet het oppervlak van deze houtsoorten eerst ontharst worden met houtzeep of een thinner.
Nabehandeling
Na een droogtijd van 1 à 2 dagen moet het gebleekte hout nabehandeld worden. Voordat het hout gebeitst of verder behandeld wordt, moet het hout gedroogd worden, eventueel voorafgegaan door een spoeling met water. Bovendien moet het hout luchtig geschuurd worden om de opgezwollen houtvezels te verwijderen.
Een bleking met enkel waterstofperoxide is erg oppervlakkig, en na het schuren kan het zijn dat er nog maar weinig te zien is van de bleking, een bleking met waterstofperoxide en ammoniak gaat veel dieper, en in dat geval zal het hout ook na het schuren nog duidelijk bleker zijn dan voorheen.
Verder is het erg belangrijk om gebleekt hout uit de buurt te houden van metalen, want door metaalreacties kunnen er bruinverkleuringen ontstaan. Met waterperoxide gebleekte oppervlakken mogen in geen geval afgewerkt worden met producten op basis van alkydhars, want zelfs dagen later reageren deze nog sterk met de laatste resten waterstofperoxide, en daardoor kan het hout sterk verkleuren.
Met waterstofperoxide gebleekte oppervlakken kunnen wel afgewerkt worden met producten op basis van acrylaathars, want acrylaathars veroorzaakt in die omstandigheden geen verkleuringen. Het gebleekte oppervlak kan ook afgewerkt worden met een beits om een kleur te verkrijgen die zonder bleking niet mogeljik is.
Bij sommige houtsoorten kan de oorspronkelijke kleur na verloop van tijd terugkeren. Het kan zelfs voorkomen dat het hout nog nadonkert. Er is maar één middel bekend dat dit kan tegengaan: uv-filters. En daarbij moet opgemerkt worden dat deze filters altijd nog enige uv-straling doorlaten, zodat het onderliggende hout op langere termijn toch zal verkleuren. 
