E.S.D. is een afkorting voor Electro Static Discharge, letterlijk vertaald: elektrostatische ontlading. De ontlading van statische elektriciteit is een natuurkundig fenomeen waar wij allemaal in het dagelijks leven mee te maken hebben, gelukkig meestal zonder het te merken. Een dergelijke ontlading kan echter desastreuze gevolgen hebben voor de gevoelige elektronische componenten die tegenwoordig op vrijwel alle printplaten te vinden zijn.
kijk voor meer informatie ook eens bij:
ESD definities
Wat is de schade die ESD kan veroorzaken? De schade die een blikseminslag kan veroorzaken is bij de meeste mensen wel bekend, maar minder bekend is de schade die een ESD in het dagelijks leven aan elektronische componenten kan toebrengen. Wanneer de hoge elektrische spanning van een ESD (die enkele duizenden tot soms wel tienduizenden Volts kan bedragen) zich met extreem hoge snelheid door een elektronisch component verplaatst, worden de geleidende materialen in het component kortstondig zeer sterk opgewarmd, vergelijkbaar met de draad van een gloeilamp. De miniscule onderdelen binnenin het component zijn niet op dergelijke hoge temperaturen berekend en kunnen hierdoor gemakkelijk doorbranden of, op z'n minst, sterk beschadigd raken. Het resultaat is dat het component soms direct niet meer functioneert of, wat vaker voorkomt, in eerste instantie nog wel werkt, maar na relatief korte tijd alsnog de geest geeft.
Berekeningen hebben aangetoond dat verreweg de meeste schade aan elektronische componenten zijn oorzaak vindt in ontladingen van statische elektriciteit. Het is dan ook niet voor niets dat de elektronische industrie tegenwoordig vergaande maatregelen treft om dergelijke ontladingen te voorkomen en dus ESD-veilig te werken.
Waardoor wordt ESD veroorzaakt? Om een ontlading van statische elektriciteit te kunnen krijgen, moet er uiteraard eerst een oplading van statische elektriciteit plaatsvinden. Veel materialen of stoffen die we in het dagelijks leven tegenkomen zijn in meer of mindere mate oplaadbaar. Dit fenomeen noemen we tribo-elektrische oplading. Tribo-oplaadbare materialen zijn bijvoorbeeld vrijwel alle soorten soorten plastic (polyethyleen, PVC, teflon), in kleding gebruikte kunststoffen als nylon en dralon, maar ook natuurlijke stoffen als (mensen-) haar en wol.
Al deze materialen worden opgeladen door wrijving: dit kan door wrijving tussen twee dezelfde materialen, maar ook tussen twee verschillende. Oplading kan zelfs voorkomen bij wrijving tussen een vast materiaal en een gas: bijvoorbeeld een auto die door de luchtstroom van de rijwind wordt opgeladen.
Tijdens deze wrijving ontstaan er zogenaamde potentiaalverschillen tussen de materialen: het ene materiaal laadt zich bijvoorbeeld positief op en het andere negatief. Als het verschil tussen de ladingen op de beide materialen groot genoeg is en de afstand tussen de materialen klein genoeg (m.a.w. als het potentiaalverschil groot genoeg is), zal er op een gegeven ogenblik een korte en hevige ontlading van statische elektriciteit plaatsvinden: een ESD. Deze ontladingen zijn meestal voor het oog onzichtbaar, maar in extreme gevallen kunnen we de vonken van het ene materiaal naar het andere zien overspringen (in feite zoals de bliksem van een wolkenmassa naar de aarde overschiet).
Hoe voorkom je schade door ESD? Onder het welbekende motto "voorkomen is beter dan genezen" is het zaak om te voorkómen dat materialen en mensen in de elektronica-industrie zich tijdens het productieproces opladen. Als ze zich namelijk niet opladen, zal er ook geen ontlading plaatsvinden. Het voorkómen van oplading kan enerzijds worden bereikt door het gebruik van niet of maar zeer beperkt oplaadbare materialen. Deze noemen we laag-tribo-oplaadbaar. Dit soort materialen zullen zich in het dagelijks gebruik door wrijving niet of nauwelijks laten opladen en vormen daarom geen gevaar voor de elektronica-componenten die zich in de buurt bevinden. Natuurlijke voorbeelden van dergelijke materialen zijn hout en katoen. Daarnaast is het mogelijk om normaal gesproken oplaadbare materialen, zoals bijvoorbeeld plastic, te voorzien van een speciale coating met anti-staticum, waardoor ze tijdelijk of permanent niet meer oplaadbaar zijn. Een in de elektronica-industrie bekend voorbeeld hiervan zijn de rose pink poly verpakkingszakjes.
Anderzijds is het mogelijk om materialen te gebruiken die een zekere mate van geleiding hebben; mits deze producten met aarde zijn verbonden hebben ze namelijk het vermogen om elke optredende elektrostatische lading 'in de kiem te smoren' oftewel direct naar aarde af te voeren. Natuurlijke geleiders zijn uiteraard de meeste metalen en water, maar ook de mens! Aangezien wij voor een groot deel uit water bestaan kunnen we, door ons te aarden, heel goed statische elektriciteit afvoeren. Deze aarding gebeurt meestal met speciale ESD-polsbandjes, maar kan ook door speciale geleidende schoenen of schoenbandjes, in combinatie met een geleidende vloer, worden bewerkstelligd.
Sommige kunststoffen kunnen, meestal door het toevoegen van koolstof, ook heel goed geleidend worden gemaakt. Deze techniek wordt veelal toegepast voor in de elektronica-industrie gebruikte kunststof containers, verpakkingsmaterialen, magazijnbakken en dergelijke.
De Kooi van Faraday als remedie tegen ESD Een bijkomend voordeel van geleidende materialen is dat ze ook als Kooi van Faraday kunnen worden gebruikt: door het gevoelige elektronica-component van alle zijden te omsluiten door een geleidend materiaal (bijvoorbeeld een met een deksel gesloten ESD-veilige container) ontstaat er als het ware een geleidende kooi, die in staat is om alle elektrostische ontladingen die zich buiten de kooi afspelen ook daadwerkelijk buiten de kooi te houden. Ook de in de elektronica bekende 'shielding' zakken (gemetaliseerde verpakkingszakken) hebben dit effect en worden daarom gebruikt voor het ESD-veilig verpakken van met name printplaten en losse elektronica-componenten.
Voor alle volledigheid: anti-statische materialen zoals de eerdergenoemde pinkpoly zakjes vormen géén Kooi van Faraday en zijn daarom ongeschikt voor het verpakken van ESD-gevoelige onderdelen of printplaten. Gebruik voor dit doeleind altijd geleidende (shielding-) materialen.
Uiteraard vergt elke specifieke situatie zijn specifieke oplossing en Dalcon Eurostat is graag bereid om de situatie bij u ter plekke op te nemen en u van een passend advies te voorzien.
). 
In de zomer als het lekker warm is helpt water het allerbeste gewoon met de tuinslang er boven aan de glijbaan een beetje water opspuiten.